Two-Factor Authentication (2FA) là gì? Vì sao chỉ Mật khẩu thôi là chưa đủ?

Ngày nay, bảo mật tài khoản trực tuyến đã trở thành mối quan tâm lớn khi các mối đe dọa từ tấn công mạng ngày càng tinh vi. Chỉ dùng mật khẩu không thôi đã không còn đủ an toàn, và đó là lúc xác thực hai yếu tố (2FA) trở thành giải pháp hữu ích.

2FA giúp tăng cường bảo mật cho tài khoản bằng cách thêm một lớp bảo vệ nữa ngoài mật khẩu. Vậy cụ thể, 2FA là gì? Nó hoạt động ra sao, vì sao đây lại là một bước bảo mật quan trọng mà bạn nên áp dụng ngay? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này nhé!

1. Two-Factor Authentication (2FA) là gì?

Two-Factor Authentication (2FA) hay xác thực hai yếu tố, là một phương pháp bảo mật yêu cầu người dùng phải cung cấp hai yếu tố xác thực khác nhau để được truy cập vào tài khoản hoặc hệ thống.

2FA thường bao gồm hai trong ba loại yếu tố sau:

Yếu tố Kiến thức: Thông tin mà chỉ người dùng biết, ví dụ như mật khẩu hoặc mã PIN.
Yếu tố Sở hữu: Vật mà người dùng có, ví dụ như mã xác minh gửi đến điện thoại hoặc token.
Yếu tố Sinh trắc học: Đặc điểm sinh học riêng biệt của người dùng như vân tay, khuôn mặt, hoặc giọng nói.

2FA cung cấp một giải pháp bảo mật mạnh mẽ hơn so với việc chỉ dựa vào mật khẩu, vì những kẻ tấn công sẽ gặp khó khăn trong việc lấy cả hai yếu tố cùng lúc.

2. Các loại 2FA phổ biến hiện nay

Hiện nay, các phương pháp xác thực hai yếu tố (2FA) rất đa dạng và mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng. Cùng tìm hiểu các hình thức 2FA phổ biến nhất để bạn có thể chọn lựa phương pháp bảo mật phù hợp nhé!

2.1 Xác thực bằng SMS

Với 2FA qua SMS, một mã OTP (mật khẩu dùng một lần) sẽ được gửi đến số điện thoại mà bạn đã đăng ký. Sau đó, bạn nhập mã này cùng với mật khẩu để truy cập tài khoản. Mặc dù tiện lợi, phương pháp này dễ bị tấn công qua SIM swapping hoặc phishing, vì vậy không phải là cách an toàn nhất.

Phishing xảy ra khi kẻ tấn công giả danh thành một tổ chức uy tín (như ngân hàng hoặc nhà cung cấp dịch vụ) và yêu cầu bạn cung cấp mã OTP được gửi qua SMS. Nếu bạn vô tình cung cấp mã này, kẻ xấu có thể sử dụng để truy cập vào tài khoản của bạn.

2.2 Xác thực qua ứng dụng

Phương pháp này yêu cầu bạn sử dụng một ứng dụng như Google Authenticator, Microsoft Authenticator, ... để tạo mã OTP. Mỗi khi đăng nhập, bạn chỉ cần mở ứng dụng và nhập mã hiện trên màn hình, ứng dụng xác thực sẽ tạo mã ngay trên thiết bị của bạn mà không cần kết nối mạng. Khác với SMS, phương pháp này không phụ thuộc vào mạng di động nên có tính bảo mật cao hơn, giúp bạn an tâm hơn khi sử dụng.

2.3 Xác thực qua thiết bị phần cứng

Trong số các phương pháp 2FA, xác thực qua thiết bị phần cứng (như token chữ ký số ở Việt Nam) là một cách hiệu quả để tăng cường bảo mật. Phương pháp này sử dụng một thiết bị nhỏ, như USB token hoặc YubiKey, để tạo mã OTP hoặc xác minh danh tính bằng cách kết nối với máy tính hoặc điện thoại của bạn. Khi đăng nhập, bạn chỉ cần cắm thiết bị vào và nhập mã PIN để hoàn tất quá trình xác thực.

Đây là một trong những hình thức 2FA có độ bảo mật cao, vì mã xác thực chỉ có thể được tạo khi bạn có thiết bị bên mình. Dù có phần bất tiện khi phải mang theo thiết bị, nhưng phương pháp này rất đáng tin cậy, đặc biệt với các tài khoản cần bảo mật cao như ngân hàng, dịch vụ công hoặc tài khoản công ty.

2.4 Xác thực qua sinh trắc học

Với phương pháp này, bạn có thể sử dụng các đặc điểm sinh học như vân tay, nhận diện khuôn mặt, hoặc quét mống mắt để xác thực danh tính. Đây là một trong những cách bảo mật hiện đại và thuận tiện nhất, vì bạn không cần phải nhớ mã OTP hay mang theo thiết bị gì thêm.

2.5 Xác thực qua email

Phương pháp này gửi mã OTP đến địa chỉ email của bạn, và bạn sẽ nhập mã này cùng với mật khẩu để đăng nhập. Dù ít phổ biến hơn các phương pháp trên, xác thực qua email vẫn là một phương án dự phòng hữu ích khi bạn không có điện thoại bên cạnh.

3. Các phương pháp triển khai 2FA

3.1 Mã OTP dựa trên thời gian (TOTP)

TOTP (Time-Based One-Time Passwords) là một trong những phương pháp phổ biến nhất để tạo mã OTP dựa trên thời gian và một khóa bí mật chung (shared secret key).

Các ứng dụng xác thực như Google Authenticator, Microsoft Authenticator sử dụng TOTP để tạo ra mã OTP có thời gian hiệu lực ngắn (thường là 30 giây) và tự động thay đổi sau mỗi khoảng thời gian đó. Cách này giúp bảo mật tốt hơn vì mã chỉ có thể sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định.

3.2 Mã OTP dựa trên bộ đếm (HOTP)

Khác với TOTP, HOTP (HMAC-Based One-Time Passwords) dựa trên một bộ đếm và khóa bí mật chung. Mã HOTP không bị giới hạn về thời gian, mà chỉ hết hiệu lực khi đã được sử dụng. Mỗi khi mã OTP được dùng, bộ đếm sẽ tăng lên, đảm bảo mã sau luôn là mã mới.

3.3 Push Notification

Một số dịch vụ sử dụng thông báo (push notifications) để xác thực người dùng. Khi bạn đăng nhập, một thông báo sẽ được gửi đến thiết bị di động đã đăng ký của bạn. Bạn chỉ cần nhấn chấp nhận hoặc từ chối để hoàn tất xác thực, không cần phải nhập mã OTP. Phương pháp này mang lại trải nghiệm mượt mà và bảo mật tốt hơn, vì chỉ thiết bị đã đăng ký mới nhận được thông báo.

3.4 Public Key Infrastructure (PKI)

PKI sử dụng cặp khóa mã hóa để xác thực danh tính. Bạn sẽ có một khóa riêng (private key) được lưu trữ trên thiết bị và một khóa công khai (public key) khi đăng ký với dịch vụ.

Khi đăng nhập, dịch vụ sẽ yêu cầu bạn ký một dữ liệu nhất định bằng khóa riêng, sau đó dùng khóa công khai để xác minh danh tính. PKI được đánh giá cao về độ an toàn, nhưng thường phù hợp hơn với các tổ chức lớn hoặc người dùng có nhu cầu bảo mật cao.

4. Kết luận

Mỗi phương pháp 2FA đều có ưu và nhược điểm riêng, tùy thuộc vào mức độ bảo mật mà bạn mong muốn và tính tiện lợi trong quá trình sử dụng. Hãy lựa chọn phương pháp phù hợp để bảo vệ tài khoản của mình nhé!

Các bài viết liên quan:

Two-Factor Authentication (2FA) là gì? Vì sao chỉ Mật khẩu thôi là chưa đủ?

1. Two-Factor Authentication (2FA) là gì?