Hiện nay, ngành IT đang trở nên vô cùng hot với rất nhiều vị trí hấp dẫn và cơ hội thăng tiến, trong đó có vị trí Tester. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ, đặc biệt là các bạn sinh viên mới ra trường và các bạn trái ngành lại mông lung về Tester là gì? Và làm thế nào để trở thành một Tester chuyên nghiệp? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nghề Tester, công việc của họ, và những kỹ năng cần thiết để thành công trong công việc này.
1. Tester là gì?
Tester, còn được gọi là Software Tester (Kiểm thử viên phần mềm), là người chịu trách nhiệm kiểm tra và đảm bảo chất lượng của sản phẩm phần mềm trước khi nó được đưa đến tay người dùng cuối. Họ làm việc chặt chẽ với nhóm kỹ thuật và nhóm kinh doanh để tìm ra các lỗi, vấn đề về chức năng, giao diện, và hiệu suất, từ đó, giúp nâng cao trải nghiệm người dùng.
2. Công việc của Tester là gì?
Công việc hàng ngày của một Tester bao gồm:
- Lập kế hoạch kiểm thử: Xác định phạm vi và mục tiêu kiểm thử, lựa chọn phương pháp và công cụ thích hợp.
- Thiết kế và thực hiện các trường hợp kiểm thử: Tạo ra các tình huống dựa trên yêu cầu của phần mềm để kiểm tra.
- Chạy kiểm thử và ghi nhận kết quả: Thực hiện các trường hợp kiểm thử và ghi lại kết quả, bao gồm cả việc phát hiện lỗi.
- Phân tích kết quả và báo cáo lỗi: Phân tích dữ liệu thu thập được, xác định nguyên nhân lỗi và báo cáo cho nhóm phát triển.
- Hợp tác với các bên liên quan: Tester làm việc cùng đội kỹ thuật bao gồm các lập trình viên và bên kinh doanh để sửa chữa lỗi và cải thiện sản phẩm.
Từ công việc hàng ngày của Tester, chúng ta có thể thấy được vai trò của Tester như sau:
- Đảm bảo chất lượng phần mềm: Tester kiểm tra phần mềm để đảm bảo nó hoạt động đúng như mong đợi, không có lỗi và đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật cũng như nghiệp vụ. Bên cạnh đó, Tester giúp phát hiện các lỗi, sự cố trong phần mềm và báo cáo cho các bên liên quan để sửa chữa.
- Đảm bảo tối ưu trải nghiệm người dùng: Tester đánh giá sản phẩm từ góc độ của người dùng cuối, đảm bảo rằng phần mềm dễ sử dụng, hiệu quả và thân thiện.
- Hỗ trợ lập kế hoạch sản phẩm: Tester góp phần vào việc lập kế hoạch phát triển sản phẩm bằng việc đưa ra các góp ý dựa trên kết quả kiểm thử và phân tích.
Vì thế, Tester đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa nhu cầu kinh doanh, yêu cầu kỹ thuật và trải nghiệm người dùng.
3. Tester cần những kỹ năng gì?
Để trở thành một Tester chuyên nghiệp, bạn cần phải có một loạt kỹ năng nền tảng sau:
- Tư duy phân tích và đánh giá: Khả năng phân tích yêu cầu và tài liệu kỹ thuật để xác định những gì cần được kiểm thử. Tester cần có khả năng phân tích tình huống, đánh giá rủi ro và ưu tiên công việc kiểm thử. Ngoài ra, Tester còn cần có tư duy logic và khả năng phán đoán để xác định nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của lỗi.
- Hiểu biết kỹ thuật: Tester cần có kiến thức sâu rộng về lập trình, cơ sở dữ liệu, hệ thống, và các công cụ kiểm thử là cần thiết để thực hiện công việc kiểm thử một cách chính xác và hiệu quả.
- Kỹ năng giao tiếp: Tester cần có khả năng giao tiếp rõ ràng và hiệu quả để truyền đạt phát hiện lỗi, giải thích vấn đề và hợp tác với các thành viên khác trong nhóm.
- Sáng tạo: Sự sáng tạo giúp Tester nghĩ ra các trường hợp kiểm thử độc đáo và không thông thường, cũng như tìm ra giải pháp thông minh cho các vấn đề phức tạp.
- Kỷ luật: Tester cần làm việc một cách có tổ chức và tuân theo quy trình, cũng như khả năng duy trì sự tập trung và tuân thủ tiêu chuẩn là rất quan trọng trong kiểm thử phần mềm.
Ví dụ minh hoạ: Giả sử bạn là Tester cho một ứng dụng mua sắm trực tuyến. Bạn cần kiểm tra tính năng "Thêm vào giỏ hàng".
- Lập kế hoạch kiểm thử: Xác định các trường hợp cụ thể cần kiểm tra như thêm sản phẩm, thay đổi số lượng, và xóa sản phẩm khỏi giỏ hàng.
- Thiết kế trường hợp kiểm thử: Tạo ra các tình huống khác nhau, ví dụ thêm một sản phẩm không tồn tại vào giỏ hàng.
- Chạy kiểm thử và ghi nhận kết quả: Kiểm tra xem ứng dụng có hiển thị thông báo lỗi phù hợp khi thêm sản phẩm không tồn tại không.
- Phân tích và báo cáo lỗi: Nếu ứng dụng không hiển thị thông báo lỗi, phân tích và báo cáo vấn đề cho nhóm phát triển.
- Hợp tác với các bên liên quan: Tester phải làm việc cùng nhóm kỹ thuật và nhóm kinh doanh để nắm bắt nghiệp vụ, từ đó hỗ trợ khắc phục lỗi và cải thiện chức năng.
4. Lộ trình phát triển dành cho Tester
Lộ trình phát triển sự nghiệp dành cho tester sẽ đi theo cấp độ từ thấp tới cao như sau:
1. Junior Tester (Kiểm thử viên Mới vào Nghề)
- Nhiệm vụ chính: Thực hiện các trường hợp kiểm thử cơ bản, ghi nhận và báo cáo lỗi.
- Kỹ năng cần có: Hiểu biết cơ bản về quy trình kiểm thử, kỹ năng sử dụng công cụ kiểm thử, và khả năng giao tiếp tốt.
- Mục tiêu phát triển: Học hỏi kinh nghiệm, nâng cao kỹ năng kỹ thuật và hiểu biết về sản phẩm.
2. Senior Tester (Kiểm thử viên Cao Cấp)
- Nhiệm vụ chính: Thiết kế và triển khai các trường hợp kiểm thử phức tạp, phân tích và giải quyết các vấn đề kỹ thuật.
- Kỹ năng cần có: Kỹ năng phân tích sâu sắc, kinh nghiệm thực tế trong việc xử lý các tình huống phức tạp, và khả năng làm việc độc lập.
- Mục tiêu phát triển: Cải thiện kỹ năng lãnh đạo, quản lý dự án, và khả năng đánh giá rủi ro.
3. Test Lead (Trưởng Nhóm Kiểm Thử)
- Nhiệm vụ chính: Lãnh đạo nhóm kiểm thử, phân công công việc, và giám sát tiến độ kiểm thử.
- Kỹ năng cần có: Kỹ năng quản lý nhóm, khả năng ra quyết định và giải quyết vấn đề, và kỹ năng giao tiếp và đàm phán mạnh mẽ.
- Mục tiêu phát triển: Phát triển kỹ năng quản lý dự án cao cấp và chiến lược kiểm thử.
4. Test Manager (Quản lý Kiểm Thử)
- Nhiệm vụ chính: Quản lý toàn bộ quá trình kiểm thử trong tổ chức, bao gồm nguồn lực, ngân sách, và chiến lược.
- Kỹ năng cần có: Kỹ năng quản lý dự án và nguồn lực mạnh mẽ, hiểu biết sâu rộng về quy trình kiểm thử và công cụ, và khả năng định hình chiến lược kiểm thử.
- Mục tiêu phát triển: Tối ưu hóa quy trình và công cụ, cải thiện hiệu suất và chất lượng dịch vụ kiểm thử.
5. Quality Head (Trưởng Bộ Phận Chất Lượng)
- Nhiệm vụ chính: Định hình và triển khai chính sách và tiêu chuẩn chất lượng toàn tổ chức.
- Kỹ năng cần có: Sự hiểu biết sâu sắc về các tiêu chuẩn chất lượng và quy trình, kỹ năng quản lý cấp cao, và khả năng phối hợp với các bộ phận khác để đạt được mục tiêu chất lượng.
- Mục tiêu phát triển: Tạo ra sự thay đổi và cải tiến liên tục trong tổ chức, đảm bảo chất lượng sản phẩm và dịch vụ.
Mỗi bước trong lộ trình này không chỉ yêu cầu sự tăng cường về mặt kỹ năng kỹ thuật và nghiệp vụ, mà còn cần phát triển kỹ năng quản lý, lãnh đạo và hiểu biết sâu rộng về doanh nghiệp và thị trường. Đối với những người làm trong lĩnh vực kiểm thử phần mềm, sự phát triển nghề nghiệp đòi hỏi một sự cân bằng giữa kiến thức kỹ thuật, kỹ năng mềm và khả năng quản lý.
5. Làm thế nào để trở thành Tester chuyên nghiệp?
Để bắt đầu con đường trở thành Tester, bạn cần:
- Học và nắm vững kiến thức cơ bản đến nâng cao: Tìm hiểu về các khái niệm cơ bản trong kiểm thử phần mềm.
- Thực hành: Tham gia vào các dự án thực tế hoặc mô phỏng để rèn luyện kỹ năng.
- Chứng chỉ chuyên nghiệp: Bạn có thể cân nhắc học các chứng chỉ kiểm thử phần mềm uy tín như ISTQB để nâng cao kỹ năng và cơ hội việc làm. Một số công ty ở Việt Nam trợ cấp tiền cho nhân viên học và thi đỗ chứng chỉ này.
Giới thiệu về ISTQB: ISTQB (International Software Testing Qualifications Board) là tổ chức quốc tế không lợi nhuận chuyên cung cấp các chứng chỉ kiểm thử phần mềm. Nó được thiết kế để chuẩn hóa kiến thức và kỹ năng cho các chuyên gia kiểm thử phần mềm trên toàn thế giới.
Chứng chỉ ISTQB nhằm mục đích chuẩn hoá kiến thức cho các Tester, nâng cao chất lượng kiểm thử và cải thiện cơ hội nghề nghiệp cho người học bằng việc chứng chỉ được công nhận quốc tế.
ISTQB cung cấp các chứng chỉ ở nhiều cấp độ khác nhau, phù hợp với từng kỳ vọng nghề nghiệp và kinh nghiệm làm việc:
- Cấp độ cơ bản (Foundation Level): Dành cho những người mới bắt đầu trong lĩnh vực kiểm thử phần mềm, cung cấp kiến thức cơ bản.
- Cấp độ nâng cao (Advanced Level): Phù hợp với những người có kinh nghiệm và muốn mở rộng kiến thức chuyên sâu hơn trong lĩnh vực kiểm thử.
- Cấp độ chuyên nghiệp (Expert Level): Dành cho những chuyên gia muốn chứng minh kỹ năng chuyên môn cao và hiểu biết sâu sắc.
5. Khi Tester muốn thăng tiến trong sự nghiệp?
Khi một Tester muốn phát triển sự nghiệp, họ có thể theo đuổi một trong ba hướng chính: Hướng quản lý, hướng kỹ thuật, và hướng quản lý phần mềm.
5.1. Theo hướng quản lý
Mục tiêu nghề nghiệp: Trở thành Test Manager, Quality Head, hoặc các vị trí quản lý cấp cao khác.
Kỹ năng cần phát triển:
- Kỹ năng quản lý dự án và nguồn lực.
- Khả năng lãnh đạo và quản lý nhóm.
- Kỹ năng giao tiếp và đàm phán.
Công việc:
- Lập kế hoạch, phân công và giám sát công việc kiểm thử.
- Quản lý ngân sách và tài nguyên.
- Đưa ra chiến lược và chính sách kiểm thử toàn tổ chức.
Lộ Trình:
- Từ Test Lead đến Test Manager và các vị trí quản lý cao hơn.
5.2. Theo hướng kỹ thuật
Mục Tiêu Nghề Nghiệp:
- Trở thành chuyên gia kỹ thuật trong lĩnh vực kiểm thử phần mềm.
Kỹ Năng Cần Phát Triển:
- Chuyên môn sâu về các công cụ và phương pháp kiểm thử.
- Khả năng phân tích và giải quyết vấn đề kỹ thuật.
- Kiến thức về lập trình, tự động hóa kiểm thử và bảo mật.
Công Việc:
- Thiết kế và triển khai các kỹ thuật kiểm thử phức tạp.
- Phát triển công cụ và kịch bản tự động hóa kiểm thử.
- Nghiên cứu và áp dụng công nghệ mới trong kiểm thử.
Lộ Trình:
- Từ Senior Tester trở thành Automation Tester, Performance Tester, hoặc Security Tester.
5.3. Theo hướng quản lý sản phẩm
Mục Tiêu Nghề Nghiệp:
- Trở thành quản lý sản phẩm, quản lý dự án phần mềm.
Kỹ Năng Cần Phát Triển:
- Kỹ năng lập kế hoạch và quản lý dự án.
- Hiểu biết sâu rộng về quy trình phát triển phần mềm.
- Kỹ năng phối hợp và làm việc với các bộ phận khác (phát triển, kinh doanh, marketing).
Công Việc:
- Quản lý toàn bộ quá trình phát triển sản phẩm.
- Giao tiếp và làm việc với các stakeholder.
- Đảm bảo sản phẩm đáp ứng yêu cầu và tiêu chuẩn chất lượng.
Lộ Trình:
- Từ Test Lead hoặc Senior Tester chuyển sang vai trò quản lý dự án, sau đó tiến lên vị trí quản lý sản phẩm.
Trong mỗi hướng nghề nghiệp kể trên, Tester cần phát triển một tập hợp kỹ năng đặc thù và có kế hoạch phát triển nghề nghiệp rõ ràng để đạt được mục tiêu nghề nghiệp của mình.
6. Tổng kết
Tester không chỉ là nghề nghiệp mang lại sự ổn định và cơ hội phát triển mà còn là một lựa chọn nghề nghiệp đầy thách thức và thú vị. Hi vọng bài viết này giúp bạn hiểu thêm về khái niệm Tester, vai trò quan trọng của Tester trong ngành công nghiệp phần mềm, đến những kỹ năng cần thiết và cách thức để phát triển sự nghiệp trong lĩnh vực này.
