Blockchain là gì? Ưu & nhược điểm của các ứng dụng Blockchain

Blockchain là gì? Ứng dụng Blockchain trong cuộc sống có các ưu và nhược điểm nào? Hãy cùng tìm hiểu về Blockchain qua bài viết này nhé!

Blockchain là gì?

Blockchain, hay còn được gọi là "dây chuyền khối" trong ngành tài chính, thực sự là một phát minh đầy thú vị. Để bạn dễ dàng hình dung, hãy tưởng tượng các khối thông tin như những viên gạch xếp chồng lên nhau, được liên kết bằng cách sử dụng mã hóa. Như một câu chuyện kể vô tận, từng khối kể lại một phần của hành trình, và tất cả đều kết nối với nhau theo thời gian.

Blockchain được xây dựng để đảm bảo tính không thể thay đổi của dữ liệu. Bạn có thể tưởng tượng nó như một bức tranh kỹ thuật số với mỗi nét vẽ được khắc sâu vào và không thể chỉnh sửa sau khi hoàn thành. Sức mạnh của Blockchain nằm ở cách thiết kế tận dụng một hệ thống tính toán phân cấp, khả năng chịu lỗi Byzantine cao. Điều này giúp Blockchain đạt được sự đồng thuận phân cấp, tạo nên sự tin cậy trong việc ghi lại những sự kiện quan trọng như hồ sơ y tế, giao dịch tài chính, chứng thực, xác minh danh tính và nguồn gốc xuất xứ.

Lịch sử Blockchain

Người đầu tiên giới thiệu và hoàn thiện khái niệm Blockchain là Satoshi Nakamoto vào năm 2008, và khái niệm này sau đó được triển khai thực tế vào năm tiếp theo, trở thành một phần cốt lõi của Bitcoin. Blockchain trở thành một loại sổ sách không thể thay đổi cho tất cả các giao dịch trong Bitcoin. Khám phá này đã truyền cảm hứng cho một loạt ứng dụng mới trong lĩnh vực tài chính và không chỉ giới hạn ở đó.

Có bao nhiêu loại Blockchain?

Blockchain và các ứng dụng của Blockchain thực sự đa dạng, bao gồm:

1. Blockchain công khai (Public Blockchain)

Được ví như một mạng phi tập trung mở rộng, nơi mọi người có thể tham gia như là những nút trong mạng. Tất cả đều có khả năng xác thực giao dịch và tạo các khối mới. Ví dụ điển hình là Bitcoin và Ethereum, những ví dụ vượt ra ngoài việc đơn thuần ghi chép giao dịch, mà còn mở ra những khía cạnh phức tạp hơn của sự phân quyền.

2. Blockchain riêng tư (Private Blockchain)

Ở đây, việc tham gia vào mạng yêu cầu sự chấp thuận trước đó. Giao dịch được thực hiện trong môi trường riêng tư và chỉ có những cá nhân đã được cấp quyền mới có khả năng tham gia vào việc xác thực và ghi chép

3. Blockchain lai (Hybrid Blockchain)

Một sự pha trộn thông minh giữa Blockchain công khai và riêng tư. Nó kế thừa những ưu điểm của cả hai loại Blockchain. Các giao dịch và hoạt động có thể được thực hiện một cách công khai hoặc riêng tư tùy theo yêu cầu và mục đích sử dụng.

4. Blockchain tập đoàn (Consortium Blockchain)

Còn được gọi là Permissioned Blockchain, là một sự phối hợp thông minh giữa Public Blockchain và Private Blockchain. Mà nếu Public Blockchain là hệ thống toàn cầu và mở cửa cho mọi người tham gia, Private Blockchain lại tập trung vào việc quản lý giao dịch bên trong một tập thể duy nhất. Permissioned Blockchain kết hợp hai yếu tố này thành một mô hình linh hoạt, với một số ít các thực thể có quyền xác thực và ghi chép.

5. Sidechain

Sidechain thực chất là một chuỗi khối độc lập, nhưng nó liên kết với một chuỗi khối khác, thường là chuỗi khối chính. Cơ chế chuyển tiền tệ và tài sản giữa hai chuỗi khối này là điều quan trọng để đảm bảo tính liên kết và tương tác giữa chúng. Sidechain thường được sử dụng để giải quyết các vấn đề khả năng mở rộng và tối ưu hóa hiệu suất trong các ứng dụng phức tạp của Blockchain.

Hy vọng rằng những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sự đa dạng và phong phú của các loại Blockchain trong lĩnh vực tài chính và công nghệ.

Các ứng dụng Blockchain trong đời sống

Có rất nhiều lĩnh vực mà Blockchain có thể được áp dụng, mỗi lĩnh vực đều mang đến những cách tiếp cận độc đáo. Dưới đây là một số ví dụ:

1. Sản xuất: Blockchain có khả năng theo dõi và giám sát quy trình sản xuất và phân phối sản phẩm một cách minh bạch. Nó cung cấp thông tin về số lượng và chất lượng hàng tồn kho, chi tiết giao dịch, và khả năng truy xuất nguồn gốc của sản phẩm.

2. Y tế: Trong lĩnh vực y tế, Blockchain có thể giúp tạo ra mạng liên kết giữa các ứng dụng quản lý thông tin bệnh lý và đảm bảo chất lượng chăm sóc sức khỏe. Nó có khả năng cải thiện quản lý dữ liệu và khám phá thông tin quan trọng.

3. Giáo dục: Ứng dụng Blockchain trong giáo dục có thể giảm thiểu các vấn đề liên quan đến gian lận trong quá trình học tập, xin học bổng, tìm việc làm, và cả việc xác minh thông tin về trình độ học vấn và kinh nghiệm làm việc.

4. Ngân hàng: Trong lĩnh vực tài chính, Blockchain có thể tối ưu hóa quản lý chuỗi cung ứng bán lẻ. Nó giúp theo dõi quá trình phân phối, quản lý số lượng hàng tồn, kiểm soát dữ liệu thông tin, tạo ra báo cáo tài chính chính xác và thậm chí xử lý các giao dịch thông qua các hợp đồng thông minh.

Điều thú vị là trong mỗi lĩnh vực, Blockchain đều mang đến sự minh bạch, an toàn và tối ưu hóa trong việc quản lý thông tin và giao dịch. Đây chỉ là một số ví dụ, và tiềm năng của Blockchain còn rất nhiều thứ khác mà chúng ta có thể khám phá và phát triển trong tương lai.

Phân tích ưu điểm & nhược điểm của Blockchain

Với sự phức tạp của blockchain, một hình thức lưu trữ hồ sơ phi tập trung, tiềm năng của nó là  gần như không có giới hạn. Từ quyền riêng tư của người dùng, bảo mật được nâng cao cho đến phí xử lý thấp và ít lỗi hơn.

Tuy vậy Blockchain cũng có những ưu điểm và nhược điểm được liệt kê ngắn gọn dưới đây.

1. Ưu điểm của Blockchain

+ Cải thiện độ chính xác bằng cách loại bỏ sự tham gia của con người vào quá trình xác minh.
+ Giảm thiểu chi phí bằng cách loại bỏ quá trình xác minh của bên thứ ba.
+ Tính phi tập trung làm cho việc giả mạo trở nên khó hơn.
+ Giao dịch an toàn, riêng tư và hiệu quả.
+ Công nghệ minh bạch.
+ Cung cấp giải pháp thay thế ngân hàng và cách để bảo mật thông tin cá nhân cho công dân của các quốc gia có chính phủ không ổn định hoặc kém phát triển.

2. Nhược điểm Blockchain

+ Chi phí công nghệ đáng kể liên quan đến việc khai thác Bitcoin.
+ Giao dịch thấp mỗi giây.
+ Lịch sử sử dụng cho các hoạt động bất hợp pháp, như "Dark Web"
+ Quy định thay đổi tuỳ theo thẩm quyền và vẫn không chắc chắn.
+ Lưu trữ dữ liệu bị giới hạn.

Lợi ích của Blockchain bạn nên biết

1. Độ chính xác của chuỗi

Các giao dịch trên hệ thống blockchain được chấp thuận bởi một mạng lưới của hàng nghìn máy tính. Điều này hầu như loại bỏ mọi sự tham gia của con người vào quá trình xác minh, dẫn đến ít sai sót của con người hơn và khả năng thu thập thông tin chính xác hơn.

Ngay cả khi một máy tính trên mạng mắc lỗi tính toán, lỗi sẽ chỉ xảy ra với một bản sao của blockchain. Để lỗi này có thể lây lan sang phần còn lại của các chuỗi khối khác, nó phải cần thực hiện ít nhất 51% máy tính của mạng — một điều gần như là không thể xảy ra đối với một hệ thống lớn và đang phát triển có kích thước như Bitcoin.

2. Giảm chi phí

Thông thường, người tiêu dùng phải trả tiền cho ngân hàng để xác minh một giao dịch, một công chứng viên để ký một văn bản, hoặc một bộ trưởng để thực hiện hôn nhân. Blockchain loại bỏ nhu cầu xác minh của bên thứ ba — và cùng với đó là các chi phí liên quan của họ.

Ví dụ: chủ doanh nghiệp phải chịu một khoản phí nhỏ mỗi khi nào họ chấp nhận thanh toán bằng thẻ tín dụng, vì các ngân hàng và công ty thanh toán phải xử lý các giao dịch này. Mặt khác, Bitcoin không có cơ quan trung ương và phí giao dịch được hạn chế.

3. Giao dịch hiệu quả

Quá trình xử lý các giao dịch được thực hiện thông qua một cơ quan trung ương có thể mất đến vài ngày.

Ví dụ: nếu bạn chuyển tiền vào tối thứ Sáu, bạn có thể không thấy tiền vào tài khoản của mình cho đến sáng thứ Hai. Trong khi các tổ chức tài chính hoạt động giờ hành chính, thường là năm ngày một tuần, thì blockchain hoạt động 24 giờ một ngày, bảy ngày một tuần và 365 ngày một năm. Các giao dịch có thể được hoàn thành ít nhất 10 phút và có thể được coi là an toàn chỉ sau vài giờ.

Điều này đặc biệt hữu ích cho các giao dịch quốc tế, vì chúng thường mất nhiều thời gian do các vấn đề về múi giờ và thực tế là tất cả các bên phải xác nhận việc xử lý thanh toán.

4. Giao dịch cá nhân

Nhiều hệ thống Blockchain hoạt động dưới dạng cơ sở dữ liệu công khai, có nghĩa là bất kỳ ai kết nối Internet đều có thể xem danh sách lịch sử giao dịch. Mặc dù họ có thể truy cập mọi thông tin chi tiết về các lịch sử giao dịch, nhưng họ không thể truy cập thông tin nhận dạng về người dùng thực hiện các giao dịch đó.  Một nhận thức sai lầm phổ biến là các hệ thống Blockchain như Bitcoin là ẩn danh, nhưng trên thực tế chúng chỉ đang được bảo mật.

Khi người dùng thực hiện một giao dịch công khai, mã duy nhất của họ - còn được gọi là khóa công khai, như đã đề cập trước đó - được ghi lại trên Blockchain. Thông tin cá nhân của họ không. Nếu một người đã mua Bitcoin trên một sàn giao dịch yêu cầu nhận dạng, thì danh tính của người đó vẫn được liên kết với địa chỉ blockchain của họ — nhưng một giao dịch, ngay cả khi được gắn với tên của một người, không tiết lộ bất kỳ thông tin cá nhân nào.

5. Giao dịch an toàn

Khi một giao dịch được ghi lại, tính xác thực của nó phải được xác minh bởi hệ thống Blockchain. Hàng nghìn máy tính trên blockchain nhanh chóng xác nhận rằng các chi tiết của giao dịch là chính xác.

Sau khi máy tính đã xác nhận giao dịch, nó sẽ được thêm vào các khối Blockchain. Mỗi một khối Blockchain sẽ chứa một hàm duy nhất của riêng nó, cùng với hàm duy nhất của khối trước đó.

Khi thông tin trên khối bị chỉnh sửa bởi một cách nào đó, thì hàm của khối đó sẽ thay đổi - nhưng hàm khối sau thì không. Sự khác biệt này khiến thông tin trên Blockchain khó bị thay đổi mà không cần phải thông báo.

6. Tính minh bạch

Hầu hết các Blockchains hoàn toàn là phần mềm mã nguồn mở. Điều này có nghĩa là bất kỳ ai đều có thể xem mã của nó. Ai cũng có thể theo dõi được đường đi của dữ liệu trong Blockchain từ địa chỉ này tới địa chỉ khác và có thể thống kê toàn bộ lịch sử trên địa chỉ đó.

7. Ngân hàng không thông qua bên thứ ba

Có lẽ khía cạnh sâu sắc nhất của Blockchain và Bitcoin là khả năng cho bất kỳ ai, bất kể dân tộc, giới tính hoặc nền tảng văn hóa nào đều có thể sử dụng.

Theo ngân hàng Thế giới, ước tính có khoảng 1,7 tỷ người trưởng thành không có tài khoản ngân hàng hoặc bất kỳ phương tiện lưu trữ tiền hoặc của cải nào. Gần như tất cả những người này sống ở các nước đang phát triển, nơi nền kinh tế còn sơ khai và hoàn toàn phụ thuộc vào tiền mặt.

Các Blockchain của tương lai cũng đang tìm kiếm các giải pháp để không chỉ là đơn vị lưu trữ tài sản mà còn lưu trữ hồ sơ y tế, quyền tài sản và nhiều loại hợp đồng pháp lý khác.

Mặt hạn chế của Blockchain

1. Chi phí công nghệ

Mặc dù Blockchain có thể giúp người dùng tiết kiệm chi phí giao dịch, nhưng công nghệ này còn lâu mới có thể miễn phí.

Ví dụ: hệ thống PoW mà mạng Bitcoin sử dụng để xác thực các giao dịch, tiêu thụ một lượng lớn sức mạnh tính toán.

Trong thế giới thực, năng lượng từ hàng triệu máy tính trên mạng Bitcoin gần bằng lượng điện năng tiêu thụ hàng năm của Đan Mạch.

Bất chấp chi phí khai thác Bitcoin, người dùng vẫn tiếp tục tăng hóa đơn tiền điện để xác minh các giao dịch trên Blockchain. Đó là bởi vì khi các thợ đào thêm một khối vào chuỗi khối Bitcoin, họ sẽ nhận đủ số Bitcoin để thưởng cho thời gian và nổ lực của họ.

Tuy nhiên, khi nói đến các Blockchain không sử dụng tiền điện tử, các thợ đào sẽ cần được trả tiền hoặc được khuyến khích để xác thực các giao dịch.

Một số giải pháp cho những vấn đề này bắt đầu nảy sinh. Ví dụ: các trang trại khai thác Bitcoin thành lập và sử dụng năng lượng mặt trời, khí tự nhiên dư thừa từ các địa điểm khai thác mỏ hoặc năng lượng từ các trang trại gió.

2. Tốc độ và dữ liệu kém hiệu quả

Bitcoin là một nghiên cứu điển hình hoàn hảo cho sự kém hiệu quả của Blockchain. Hệ thống PoW của Bitcoin mất khoảng 10 phút để thêm một khối mới vào Blockchain. Ở tốc độ đó, người ta ước tính rằng hệ thống Blockchain chỉ có thể quản lý khoảng bảy giao dịch mỗi giây (TPS). Mặc dù các loại tiền điện tử khác như Ethereum hoạt động tốt hơn Bitcoin, nhưng chúng vẫn bị giới hạn bởi Blockchain.
Các giải pháp cho vấn đề này vẫn đang được phát triển trong nhiều năm. Hiện tại Blockchain đang tự hào có hơn 30.000 TPS.11

Vấn đề khác là mỗi khối chỉ có thể chứa rất nhiều dữ liệu. Cuộc tranh luận về kích thước khối đã và đang tiếp tục là một trong những vấn đề cấp bách nhất đối với khả năng mở rộng của các Blockchain trong tương lai.

3. Hoạt động bất hợp pháp

Trong khi tính bảo mật trên hệ thống Blockchain bảo vệ người dùng khỏi các vụ tấn công và quyền riêng tư, nó cũng cho phép các giao dịch và hoạt động bất hợp pháp trên hệ thống Blockchain.

Ví dụ: được biết đến nhiều nhất về việc Blockchain được sử dụng cho các giao dịch bất hợp pháp có lẽ là Con đường tơ lụa (Silk Road), một thị trường buôn bán ma túy và rửa tiền trực tuyến trên Dark web hoạt động từ tháng 2 năm 2011 đến tháng 10 năm 2013 bị đóng cửa bởi FBI.

Dark web cho phép người mua và bán hàng hóa bất hợp pháp mà không bị theo dõi bằng cách sử dụng trình duyệt Tor và thực hiện các giao dịch này bằng Bitcoin hoặc các loại tiền điện tử khác. Các quy định hiện hành của Hoa Kỳ yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ tài chính phải lấy thông tin khách hàng khi họ mở tài khoản, xác minh danh tính của từng khách hàng và xác nhận rằng khách hàng không xuất hiện trong bất kỳ danh sách nào của các tổ chức khủng bố hoặc bị nghi ngờ.

Hệ thống này có thể được xem là vừa chuyên nghiệp vừa gian lận. Nó cho phép bất kỳ ai cũng có thể truy cập vào các tài khoản tài chính nhưng cũng cho phép tội phạm giao dịch dễ dàng hơn.

Mặc dù Bitcoin đã sớm biết được sử dụng cho các mục đích như vậy, nhưng bản chất minh bạch và thời gian trưởng thành của nó như một tài sản tài chính đã thực sự chứng kiến ​​hoạt động bất hợp pháp chuyển sang các loại tiền điện tử khác như Monero và Dash. Ngày nay, hoạt động bất hợp pháp chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong tổng số Bitcoin giao dịch.

4. Những rào cản từ chính phủ

Nhiều người tham gia tiền điện tử đã bày tỏ lo ngại về quy định của chính phủ. Mặc dù ngày càng khó khăn và gần như không thể kết thúc một thứ như Bitcoin khi mạng lưới phi tập trung của nó đang phát triển, các chính phủ về mặt lý thuyết có thể khiến việc sở hữu tiền điện tử hoặc tham gia vào hệ thống này là bất hợp pháp.

Mối quan tâm này đã giảm dần theo thời gian, khi các công ty lớn như PayPal bắt đầu cho phép quyền sở hữu và sử dụng tiền điện tử trên nền tảng của nó.

Bất kỳ điều gì cũng có 2 mặt của nó, tùy thuộc chúng ta tận dụng những ưu điểm và khắc phục những khuyết điểm như thế nào thôi. Hy vọng qua bài viết này bạn sẽ có cái nhìn rõ hơn về công nghệ blockchain.

Giờ thì bạn đã hiểu hơn về “Blockchain là gì” và những kiến thức cơ bản về Blockchain trong cuộc sống. Hãy theo dõi trang Blog của 200Lab để học hỏi thêm nhiều thông tin hữu ích về Blockchain và tìm đọc các bài viết có liên quan nữa nhé!

Sự khác biệt giữa Blockchain vs Cryptocurrency (Tiền điện tử)

13 projects giúp bạn trở thành master với Web3 và Blockchain - Từ cơ bản đến nâng cao

Làm sao để trở thành Blockchain Developer?

Cryptocurrency là gì? Những điều cần biết về Cryptocurrency

Solidity là gì? Bất kỳ Blockchain Developer nào cũng nên biết